Kayaç Nedir? Nasıl Oluşur? Türleri Nelerdir?
Tarih : 12.07.2024
Kayaçlar, dünyanın var oluşundan beri bulunmaktadır. Çeşitli jeolojik olaylar ve doğal etkilerle beraber pek çok aşamadan geçmektedir. Peki, kayaç nedir?
Bu yazımızda sizlere kayacın ne olduğundan ve nasıl oluştuğundan bahsedeceğiz. Gelin hep beraber oluşumuna göre kayaç türlerine bir bakalım.
Kayaç Nedir?
Kayaç, birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşan mineral topluluğudur. Kayaç terimi eski Türkçede sahre sözcüğünü karşılamaktadır.
Kayaçlar aşınmaya karşı oldukça güçlü bir direnç oluşturmaktadır. Kayaçların oluşumu oldukça uzun yıllar almaktadır. Peki, kayaçlar nasıl oluşur?
Kayaçlar Nasıl Oluşur?
Kayaç nedir sorusuna cevap verdikten sonra şimdi de sıra geldi kayaçların nasıl oluştuğu konusuna.
Kayaçların oluşum süreci; jeolojik olaylar ve doğal etkilerle birlikte farklı aşamalardan geçmektedir. Kayaçlar genellikle soğuk, sıcak ve yüksek basınç ile çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle oluşumunu tamamlamaktadır.
Yapılarında pek çok mineral bulunmaktadır. Bu kayaçlar üç grupta toplanmaktadır. Gelin hep beraber kayaç türleri ve kayaç türlerinin oluşumlarına bir bakalım.
Kayaç Türleri Nelerdir?
Kayaçları oluşumlarına göre üç ana grupta toplamak mümkündür. Bu gruplar şu şekildedir:
- Tortul Kayaçlar: Tortul kayaçların oluşumu çökelti birikimi ile olmaktadır. Bu çökelti birikimi genellikle suyun altında veya suyun yakınında gerçekleşmektedir.
Tortul kayaçların diğer adı sedimanter kayaçlardır. Bu kayaçlar genel olarak kireçtaşı, kumtaşı ve kiltaşı gibi çeşitli türlerde olabilmektedir.
- Magmatik Kayaçlar: Magmatik kayaçların oluşumu magma veya lavın soğumasıyla olmaktadır. Bu tür kayaçlar genel olarak kristallerden oluşmuş kütleler halindedir.
- Metamorfik Kayaçlar: Metamorfik kayaçların oluşumu yüksek sıcaklık ve yüksek basınç altında gerçekleşmektedir. Yüksek sıcaklık ve yüksek basınç altında kimyasal ve fiziksel değişime uğrayarak yeni kayaç türlerini oluştururlar.
Metamorfik kayaçlar genel olarak gnays, şist ve mermer gibi türlerde olabilmektedir.
Kayaçlar Hangi Amaçlar İçin Kullanılır?
Kayaç nedir ve kayaç türleri nelerdir sorusuna cevap verdikten sonra şimdi de kayaçlar hangi amaçlar için kullanılır gelin buna bir bakalım.
Kayaçlar genel olarak şu amaçlar için kullanılmaktadır:
- Yapı malzemesi,
- Heykel ve sanat eserleri,
- Yol yapımı,
- Dekorasyon.
Ekonomik Değeri Olan Kayaçlara Ne Denir?
Ekonomik değeri olan kayaçlar hem coğrafya bilimi hem de ülke ekonomisi için oldukça önemlidir. Bunun yanında pek çok kişi tarafından da merak edilip araştırılmaktadır.
Ekonomik değeri olan kayaçlar şu şekildedir:
- Altın,
- Bakır,
- Elmas,
- Krom,
- Bor,
- Demir,
- Boksit,
- Kükürt,
- Cıva,
- Mermer,
- Kömür,
- Fosfor.
Kalkerin Metamorfizmaya Uğramasıyla Oluşan Kayaç Nedir?
Kalkerin yüksek sıcaklık ve yüksek basınç altında kalarak metamorfizmaya uğramasıyla meydana gelen kayaçlara başkalaşım (metamorfik) kayaçlar denilmektedir.
Kayaçlar Parçalanarak Toprağa Dönüşür mü?
Kayaç, toprağın ham maddesidir. Kayaçlar; suyun, rüzgârın, bitki köklerinin ve iklim şartlarının etkisiyle parçalanarak toprağa dönüşmektedir.
Kayaçlardan Hangisinin Ekonomik Değeri Düşüktür?
Ekonomik değeri en yüksek olan kayaçlara maden veya cevher denilmektedir. Geri kalan kayaçların ekonomik değerinin düşük olduğunu söylemek mümkündür. Ekonomik değeri düşük olan kayaçlara örnek olarak “bazalt” verilebilmektedir.
